પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી હંમેશા દ્રઢપણે માનતા રહ્યા છે કે મહિલાઓને આર્થિક અને સામાજિક રીતે આત્મનિર્ભર બનાવીને જ ભારતને સંપૂર્ણપણે આત્મનિર્ભર બનાવી શકાય છે. ગ્રામીણ અર્થતંત્રમાં મહિલા નેતૃત્વને સશક્ત બનાવવા માટે, તેમણે સહકારી મોડેલને પ્રાથમિકતા આપી છે. આ વિઝનને આગળ ધપાવતા, કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકાર મંત્રી અમિત શાહના માર્ગદર્શન અને મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલના નેતૃત્વ હેઠળ, ગુજરાતે સહકારી ક્ષેત્ર દ્વારા મહિલા સશક્તિકરણને વાસ્તવિકતામાં ફેરવ્યું છે. આંતરરાષ્ટ્રીય સહકારી દિવસ પર, ગુજરાત સરકારે રાજ્યમાં મહિલાઓની ભાગીદારી વધારવાના ઘણા પ્રેરણાદાયી આંકડા શેર કર્યા. આ મુજબ, છેલ્લા 5 વર્ષમાં (2020 અને 2025 વચ્ચે), મહિલાઓની આગેવાની હેઠળની ડેરી સહકારી મંડળીઓ 3,764 થી 4,562 માં 21% વધી છે.
દૂધ સંઘોમાં 25% મહિલા બોર્ડ સભ્યો
ગુજરાતના સહકારી વિભાગ દ્વારા શેર કરાયેલા ડેટા અનુસાર, દૂધ સંઘોમાં મહિલાઓની નેતૃત્વની ભૂમિકામાં પણ વધારો થયો છે. વર્ષ 2025 માં, દૂધ સંઘોના બોર્ડમાં 82 ડિરેક્ટરોમાંથી 25% મહિલાઓ છે, જે દૂધ સંઘોના નીતિ નિર્માણમાં તેમની સક્રિય ભાગીદારી દર્શાવે છે. ગુજરાતની ડેરી સહકારી મંડળીઓમાં મહિલાઓની સભ્યપદ પણ સતત વધી રહી છે. ગુજરાતમાં લગભગ 36 લાખ દૂધ ઉત્પાદક સભ્યોમાંથી, લગભગ 12 લાખ મહિલાઓ છે, એટલે કે, લગભગ 32% દૂધ ઉત્પાદક સભ્યો મહિલાઓ છે.
એટલું જ નહીં, આ જ સમયગાળા દરમિયાન ગ્રામીણ સ્તરની સહકારી સંસ્થાઓની વ્યવસ્થાપન સમિતિઓમાં મહિલાઓની ભાગીદારીમાં પણ 14%નો વધારો થયો છે. આ વ્યવસ્થાપન સમિતિઓમાં મહિલાઓની સંખ્યા 70,200 થી વધીને 80,000 થઈ ગઈ છે. આ મહિલાઓ હવે ગ્રામીણ સ્તરની સહકારી સંસ્થાઓમાં નીતિ નિર્માણ, સંચાલન અને દેખરેખ જેવી મહત્વપૂર્ણ જવાબદારીઓ સંભાળી રહી છે.
દૂધ સંગ્રહ ૩૯% વધીને ૫૭ લાખ LPD થયો
આંતરરાષ્ટ્રીય સહકારી દિવસના ખાસ અવસર પર ગુજરાત કોઓપરેટિવ મિલ્ક માર્કેટિંગ ફેડરેશન લિમિટેડ (GCMMF) દ્વારા શેર કરાયેલા ડેટામાં જાણવા મળ્યું છે કે ગુજરાતમાં મહિલા સંચાલિત દૂધ સહકારી મંડળીઓ દ્વારા દૂધની ખરીદી 2020 માં 41 લાખ લિટર પ્રતિ દિવસથી 39% વધીને 2025 માં 57 લાખ લિટર પ્રતિ દિવસ થઈ ગઈ છે, જે હાલમાં રાજ્યમાં કુલ દૂધ ખરીદીના લગભગ 26% છે.
વાર્ષિક આવકમાં અદભુત વૃદ્ધિ
ગુજરાતમાં મહિલા સંચાલિત દૂધ મંડળીઓ માત્ર સામાજિક પરિવર્તનનું પ્રતીક જ નથી બની, પરંતુ આર્થિક રીતે પણ મોટું યોગદાન આપી રહી છે. વર્ષ 2020 માં, આ મંડળીઓની અંદાજિત દૈનિક આવક 17 કરોડ હતી, જે વાર્ષિક ₹6,310 કરોડ સુધી પહોંચે છે. છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં, 2025 માં આ આંકડો વધીને 25 કરોડ પ્રતિ દિવસ થયો છે, જેના કારણે વાર્ષિક અંદાજિત આવક 9,000 કરોડને વટાવી ગઈ છે. એટલે કે, આ સમયગાળા દરમિયાન, મહિલા સંચાલિત દૂધ મંડળીઓના વ્યવસાયમાં 2,700 કરોડનો વધારો થયો છે, જે 43% નો નોંધપાત્ર વધારો દર્શાવે છે. આ સફળતા મહિલા સશક્તિકરણના સહકારી મોડેલની મજબૂતાઈનો પુરાવો છે.
