Kakori Conspiracy:કાકોરી ષડયંત્રને કાકોરી સ્કેન્ડલ, કાકોરી કાવતરું કેસ અથવા કાકોરી ટ્રેન લૂંટ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ એક સશસ્ત્ર લૂંટ હતી, જેણે અંગ્રેજોને આઘાતમાં મૂકી દીધા હતા. કાકોરી ટ્રેન લૂંટ 9 ઓગસ્ટ, 1925ના રોજ મધ્ય ઉત્તર પ્રદેશમાં એક ટ્રેનમાં થઈ હતી. આ લૂંટ, જે સ્વતંત્રતા સંગ્રામનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ હતો, લખનૌથી લગભગ 16 કિમી દૂર કાકોરી શહેરમાં થઈ હતી.
યુપીએસસી મેન્સ, એસએસસી સહિતની વિવિધ સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓના આધુનિક ભારતીય ઇતિહાસ વિભાગમાં ‘કાકોરી કાવતરું’ એક મહત્વપૂર્ણ વિષય છે. સરકારી નોકરીઓ માટેની પરીક્ષાઓના સામાન્ય જ્ઞાન અને પ્રશ્નોત્તરી વિભાગમાં કાકોરી ઘટનાને લગતા પ્રશ્નો અને તથ્યો પણ પૂછવામાં આવે છે. જાણો 99 વર્ષ પહેલા થયેલી આ લૂંટ સાથે જોડાયેલા કેટલાક રસપ્રદ તથ્યો, જેણે બ્રિટિશ શાસનને હચમચાવી દીધું હતું અને ભારતીય સ્વતંત્રતા સેનાનીઓનો ઉત્સાહ ભરી દીધો હતો.
1- કાકોરી ઘટના ક્યારે અને ક્યાં બની?
કાકોરી રેલવે કાવતરું એક રાજકીય લૂંટ હતી. આ ઘટના 9 ઓગસ્ટ 1925ના રોજ લખનૌથી લગભગ 16 કિમી દૂર એક નાના શહેર કાકોરીમાં બની હતી.
2- કાકોરી ઘટનાનું ષડયંત્ર કેમ ઘડવામાં આવ્યું?
ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓને બ્રિટિશ અત્યાચારો સામે ક્રાંતિકારી પગલાં માટે નાણાંની જરૂર હતી. આથી કાકોરી ટ્રેન ઘટનાનું કાવતરું ઘડવામાં આવ્યું હતું.
3- કાકોરી ટ્રેન લૂંટનું કાવતરું કોણે ઘડ્યું?
આ લૂંટનું આયોજન ક્રાંતિકારી સંગઠન હિન્દુસ્તાન રિપબ્લિકન એસોસિએશન (HRA) દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. રામ પ્રસાદ બિસ્મિલના નેતૃત્વમાં તેની રચના કરવામાં આવી હતી. અશફાકુલ્લા ખાન, રાજેન્દ્ર લહેરી, ચંદ્રશેખર આઝાદ, સચિન્દ્ર બક્ષી, કેશવ ચક્રવર્તી, મનમથનાથ ગુપ્તા, મુરારી લાલ ગુપ્તા (મુરારી લાલ ખન્ના), મુકુંદી લાલ (મુકુંદી લાલ ગુપ્તા) અને બનવારી લાલે તેને ટેકો આપ્યો હતો.
4- કાકોરી ષડયંત્ર કેમ ઘડવામાં આવ્યું?
કાકોરી ષડયંત્ર અંગ્રેજ સરકારની તિજોરીને લૂંટવા માટે રચવામાં આવ્યું હતું. તેમાં અંદાજે રૂ.8,000 હતા.
5- કાકોરી ટ્રેનની ઘટનામાં કઈ પિસ્તોલનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો?
કાકોરી ટ્રેનની ઘટના સશસ્ત્ર લૂંટ હતી. આમાં જર્મન બનાવટની માઉઝર પિસ્તોલનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. કમનસીબે, ગોળી વાગવાથી એક મુસાફરનું મોત થયું હતું.
6- કાકોરી ટ્રેનની ઘટનામાં કેટલા લોકો સામે ગુનો નોંધાયો?
કાકોરી ટ્રેનની ઘટના બાદ અંગ્રેજોએ સઘન સર્ચ ઓપરેશન શરૂ કર્યું હતું. ત્યારબાદ હિન્દુસ્તાન રિપબ્લિક એસોસિએશનના 40 સભ્યો વિરુદ્ધ લૂંટ અને હત્યાનો કેસ નોંધવામાં આવ્યો હતો.
7- કાકોરી ઘટનામાં કોને શું સજા મળી?
કાકોરી કેસના અંતિમ ચુકાદા બાદ રામ પ્રસાદ બિસ્મિલ, ઠાકુર રોશન સિંહ, રાજેન્દ્ર નાથ લાહિરી અને અશફાકુલ્લા ખાનને ફાંસીની સજા સંભળાવવામાં આવી હતી. અન્યને કાલા પાની (પોર્ટ બ્લેર સેલ્યુલર જેલ) અને 14, 10, 7, 5 અને 4 વર્ષની સાદી કેદની સજા કરવામાં આવી હતી.
8- ચંદ્રશેખર આઝાદનું શું થયું?
ચંદ્રશેખર આઝાદ ફેબ્રુઆરી 1931માં બ્રિટિશ પોલીસ સાથેના એન્કાઉન્ટરમાં માર્યા ગયા હતા.
9- કાકોરી ટ્રેન એક્શન હેઠળ ફાંસીની સજા ક્યારે આપવામાં આવી હતી?
મદન મોહન માલવિયાએ કાકોરી ટ્રેન ઘટનાના કાવતરાખોરોને બચાવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. આ માટે તત્કાલિન વાઈસરોય અને ભારતના ગવર્નર જનરલ એડવર્ડ ફ્રેડરિક લિન્ડલી વુડને કેન્દ્રીય વિધાનમંડળના 78 સભ્યોની સહીઓ સાથે એક મેમોરેન્ડમ મોકલવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ બ્રિટિશ સરકારે તેમને ફાંસી આપવાનો નિર્ણય લીધો હતો. તેથી ઘણી વખત દયાની અરજી ફગાવી દેવામાં આવી હતી. રામ પ્રસાદ બિસ્મિલ, ઠાકુર રોશન સિંહ, રાજેન્દ્ર લાહિરી અને અસ્ફાકુલ્લા ખાનને ડિસેમ્બર 1927માં ફાંસી આપવામાં આવી હતી.
10- કાકોરી ટ્રેનની કાર્યવાહીનું પરિણામ શું આવ્યું?
બ્રિટિશ ભારત સરકારે ‘કાકોરી ષડયંત્ર’ના મુખ્ય કાવતરાખોરોને ફાંસી આપી હતી. પરંતુ, આ કિસ્સાએ સ્વતંત્રતા સંગ્રામને એક નવી દિશા આપી. આ પછી, અન્ય સેંકડો લોકોને સ્વતંત્રતા માટે સર્વસ્વ બલિદાન આપવાની પ્રેરણા મળી.
