વૃંદાવન ધામમાં ભગવાન કૃષ્ણના ઘણા પ્રાચીન અને ભવ્ય મંદિરો છે, જે વિશ્વ વિખ્યાત છે. આમાંથી એક શ્રીરંગનાથ મંદિર છે, જેને ‘રંગનાથ મંદિર’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ ધામ ફક્ત તેની વિશાળતા માટે જ જાણીતું નથી, પરંતુ તે ભગવાન વિષ્ણુના નિવાસસ્થાન એવા વૈકુંઠ ધામ સાથે પણ સીધો સંબંધ ધરાવે છે.
બૈકુંઠ દ્વાર
દર વર્ષે બૈકુંઠ એકાદશીના દિવસે આ મંદિરમાં ‘બૈકુંઠ દ્વાર’ ખોલવામાં આવે છે. આ દ્વાર વર્ષમાં ફક્ત એક જ વાર ખુલે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ ખાસ દિવસે, જે ભક્તો આ દ્વાર દ્વારા ભગવાન રંગનાથના દર્શન કરે છે, તેઓ સીધા બૈકુંઠ ધામમાં પહોંચે છે અને મોક્ષના આશીર્વાદ મેળવે છે.
ભગવાન વિષ્ણુની વાર્તા
આ મંદિર દક્ષિણ ભારતના 8મી સદીના વૈષ્ણવ સંત ગોદા દેવી સાથે સંબંધિત છે. ગોદા દેવી ભગવાન રંગનાથના મહાન ભક્ત હતા અને તેમને તેમના પતિ તરીકે મેળવવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી હતી. તેમની અતૂટ ભક્તિથી પ્રસન્ન થઈને, ભગવાન રંગનાથએ તેમને પોતાની પત્ની તરીકે સ્વીકાર્યા, જેના કારણે આ મંદિરમાં ભગવાન કૃષ્ણને વર તરીકે પૂજવામાં આવે છે.
મંદિરની વિશેષતાઓ
- આ ઉત્તર ભારતનું એકમાત્ર મંદિર છે, જે સંપૂર્ણપણે દક્ષિણ ભારતીય દ્રવિડ શૈલીમાં બનેલું છે. તે ૧૮૪૫ અને ૧૮૫૧ ની વચ્ચે શેઠ ગોવિંદ દાસ અને રાધા કૃષ્ણ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું, જેમણે આ કાર્ય માટે દક્ષિણ ભારતમાંથી કુશળ કારીગરોને બોલાવ્યા હતા.
- આ વૃંદાવનના સૌથી મોટા મંદિરોમાંનું એક છે, જે લગભગ ૧૫ એકર જમીનમાં ફેલાયેલું છે.
- મંદિરમાં ૫૦ ફૂટ ઊંચો સોનાનો ઢોળ ચડાવેલો ‘ધ્વજ સ્તંભ’ પણ છે, જે તેની ભવ્યતામાં વધારો કરે છે.
- આ મંદિરમાં બધી પૂજા અને ધાર્મિક વિધિઓ દક્ષિણ ભારતીય વૈદિક પરંપરાઓ અનુસાર કરવામાં આવે છે, અને અહીંના મુખ્ય પૂજારીઓ પણ દક્ષિણ ભારતીય બ્રાહ્મણો છે.
